Support & Resistance

Σήμερα θα δούμε ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία (αν όχι το σημαντικότερο) που πρέπει να γνωρίζουμε εάν θέλουμε να γίνουμε πετυχημένοι traders, αλλά και για να έχουμε μια εικόνα του πώς λειτουργεί η αγορά.

Ας ξεκινήσουμε με τα βασικά:

Τι ακριβώς είναι μια αντίσταση και μία στήριξη

Η στήριξη και η αντίσταση είναι τομείς στους οποίους η τιμή είχε αντιδράσει στο
παρελθόν και μπορεί να αντιδράσει ξανά “ενδεχομένως” στο μέλλον.
Φανταστείτε δηλαδή ότι είμαστε σε “ορόφους”. Εκεί που πατάει η τιμή (δλδ το πάτωμα
του ορόφου) λέγεται στήριξη (γιατί μας στηρίζει), ενώ η πάνω πλευρά (δλδ το ταβάνι)
λέγεται αντίσταση διότι θέλουμε να ανέβουμε ψηλότερα και δεν μπορούμε (βρίσκουμε
ουσιαστικά μια αντίσταση).
Μία αντίσταση σπάει όταν υπάρχει μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη και το αντίθετο.
Όταν σπάσει μια αντίσταση αυτόματα γίνεται στήριξη και όταν σπάσει η στήριξη γίνεται
αντίσταση.

Βλέπουμε παρακάτω εικόνα

Γιατί πρέπει να βρούμε τα σημεία αντίστασης και στήριξης

Μόλις η τιμή επιστρέψει σε αυτά τα επίπεδα, υπάρχουν πιθανές ευκαιρίες και αν
έχετε τραβήξει αυτά τα επίπεδα θα σας υπενθυμίζει να κοιτάξετε για αυτές τις ευκαιρίες.

Πως βρίσκουμε τα σημεία αντίστασης και στήριξης

Υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια που αναζητούμε για να προσδιορίσουμε τα επίπεδα
υποστήριξης και αντίστασης και σε αυτό το άρθρο θα τα δείξουμε και θα τα εντοπίζουμε
εύκολα.

Τα κριτήρια είναι τα εξής:

1. Ακραία ταλάντευση ψηλά και χαμηλά (Swing Highs & Swing Lows)

Αναζητούμε μια ακραία ταλάντευση ψηλά και χαμηλά (Swing Highs & Swing Lows) που σημαίνει τα υψηλότερα και χαμηλότερα σημεία στα οποία έχει φτάσει η τιμή τον τελευταίο καιρό.

2. Πολλαπλές Απορρίψεις (Multiple Rejections)

Όσο περισσότερες απορρίψεις έχουμε τόσο το καλύτερο

3.Προφανή επίπεδα (Obvious Levels)

Όσο πιο προφανές είναι το επίπεδο τόσο το καλύτερο

θα πρέπει δλδ να μπορείτε να εντοπίσετε το επίπεδο αμέσως σε ένα γράφημα χωρίς να το ψάχνετε.

4. H απομάκρυνση από μια περιοχή ήταν δραστική

Πρέπει να έχουμε δηλαδή μία δραστήρια άνοδο ή πτώση από το σημείο.Όχι μια μικρή, αλλά μια πραγματική.

5.Το επίπεδο έχει λειτουργήσει τόσο ως υποστήριξη όσο και ως αντίσταση.

Σεβάστηκε και τις δυο πλευρές σε διαφορετική χρονική στιγμή.

Δηλαδή παλαιότερα ήταν στήριξη και τώρα έγινε αντίσταση και το αντίθετο.

6. Δημιουργήθηκε πρόσφατα, ή “Σεβάστηκε”

Δημιουργήθηκε πρόσφατα ή “σεβάστηκε” σε μια πρόσφατη χρονική περίοδο

Δηλαδή μπορεί να μην υπάρχει σε αυτές που έχουμε τραβήξει αλλα να δημιουργηθεί αργότερα.

Κάτι σημαντικό

Δεν χρειάζεσαι όλα τα κριτήρια που γράψαμε για να δημιουργήσεις μια στήριξη η μία αντίσταση. Χρειαζόμαστε μόνο ένα από τα χαρακτηριστικά που αναφέρονται παρακάτω για να χαρακτηρίσουμε ένα επίπεδο ως υποστήριξη ή αντίσταση , αλλά όσο περισσότερα κριτήρια τηρούνται τόσο το καλύτερο.

Ας δούμε μερικά παραδείγματα από το κάθε κριτήριο ξεχωριστά

Ακραία ταλάντευση ψηλά και χαμηλά

(Swing Highs & Swing Lows)

Ας βρούμε σε αυτό το διάγραμμα το πρώτο κριτήριο που είναι το Swing Highs & Swing Lows. Ψάχνουμε δηλαδή τα ψηλοτερα και χαμηλότερα σημεία που έφτασε η τιμή.

Μπορείτε να τα εντοπίσετε; Αν όχι δεν πειράζει θα δούμε αμέσως το παράδειγμα και με την εξάσκηση θα μπορείτε να τα βρίσκετε ευκολότερα.

Αν δούμε αριστερα βλέπουμε ότι η τιμή ανέβηκε ψηλά και μετα έγινε μια αντιστροφή και δημιούργησε ένα υψηλό σημείο έτσι εδώ έχουμε μία αντίσταση οπότε τραβάμε την γραμμή αντίστασης.

Πάμε τώρα να το δούμε και αντίστροφα.

Βλέπουμε ότι η τιμή έπεσε στα χαμηλά και μετα έγινε μια αντιστροφή και δημιούργησε ένα χαμηλό σημείο. Έτσι εδώ έχουμε μία στήριξη, οπότε βάζουμε την στήριξη μας.

Αυτό ήταν.

Πολλαπλές Απορρίψεις

(Multiple Rejections)

Στο δεύτερο παράδειγμα θα δουμε τις Πολλαπλές Απορρίψεις (Multiple Rejections). Χρειαζόμαστε τουλάχιστον δύο απορρίψεις και όπως είπαμε όσο περισσότερες έχουμε τοσο πιο δυνατό είναι το σημείο.

όπως μπορούμε να δούμε η τιμή ήρθε σε αυτή την περιοχή σε 4 διαφορετικές περιπτώσεις και κάθε φορά που έφτανε εδώ αντιστράφηκε και μας έδωσε 4 διαφορετικά σημεία στήριξης (το τέταρτο είναι η σκιά του κεριού δεν φαίνεται καθαρά στην φωτογραφία, αλλά και αυτό θεωρείται σημείο), όποτε βάζουμε την στήριξη μας.

Γιατί είναι σημαντικο να υπάρχουν Πολλαπλές Απορρίψεις (Multiple Rejections);

Διότι οι έμποροι ανέλαβαν δράση σε αυτό το επίπεδο, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.

Προφανή επίπεδα (Obvious Levels)

Στο επόμενο παράδειγμα θα δούμε το τρίτο κριτήριο που είναι τα Προφανή επίπεδα (Obvious Levels). Όπως είπαμε, είναι πολύ σημαντικό να είναι Ξεκάθαρο και να μην χρειάζεται να ρίχνουμε δεύτερη ματιά για να το εντοπισουμε.

Στο διάγραμμα βλέπουμε ότι η τιμή ανέβηκε και αντιστράφηκε, δίνοντάς μας ένα σαφές επίπεδο αντίστασης και είναι προφανές και μπορείτε να το εντοπίσετε αμέσως. Οπότε βάζουμε εδώ την αντίσταση μας.

Εδώ κάποιος θα δεί ότι υπάρχουν και κάποια άλλα σημεια.

Αυτά τα δευτερεύοντα επίπεδα δεν είναι προφανή. Τα δευτερεύοντα επίπεδα είναι καλα μόνο για αυτούς που κάνουν trade μέσα στην ημέρα. Θα φτιάξω ένα ξεχωριστό άρθρο για τις κατηγορίες Traders. Ας επικεντρωθούμε τώρα στο να μάθουμε να βρίσκουμε τα σημαντικά επίπεδα και με την εξάσκηση θα τα βρίσκετε ευκολότερα.

Γιατί είναι σημαντικό να βρίσκουμε τα πιο προφανή σημεία;

Διότι οι περισσότεροι έμποροι κοιτάνε αυτά τα σημεία για να ανοίξουν ή να κλείσουν μια θέση.

H απομάκρυνση από μια περιοχή ήταν δραστική

Στο επόμενο παράδειγμα θα δούμε το επόμενο κριτήριο, την απομάκρυνση από μια περιοχή με σημαντική δράση. Τι σημαίνει αυτο; Όπως είπαμε στην αρχή όχι μια “μικρή” αναπήδηση, αλλά μια “πραγματική” αναπήδηση.

Ας δούμε αυτό το παράδειγμα

Όπως βλέπουμε εδώ έχουμε μια πραγματική αναπήδηση έτσι θα βάλουμε μία υποστήριξη.

Αν προσέξουμε καλύτερα, θα δούμε άλλη μια πραγματική αναπήδηση, οπότε θα βάλουμε άλλη μια υποστήριξη εδώ.

Και ανάποδα θα δούμε δραστικές κινήσεις προς τα κάτω και πολλές μαζί ταυτόχρονα, οπότε θα βάλουμε και την αντίστασή μας.

Το επίπεδο έχει λειτουργήσει τόσο ως υποστήριξη, όσο και ως αντίσταση

Πάμε να δούμε το επόμενο κριτήριο που το επίπεδο έχει λειτουργήσει τόσο ως υποστήριξη όσο και ως αντίσταση.

Εδώ βλέπουμε ότι κάθε φορά που η τιμή πήγαινε σε αυτό το σημείο υποστήριξης, επέστρεφε ψηλότερα μέχρι που τελικά το έσπασε. Γυρνώντας πίσω το έκανε αντίσταση και τελικά συνέχισε προς τα κάτω. Μας δείχνει δηλαδή ότι οι έμποροι ανέλαβαν δράση σε αυτό το επίπεδο περισσότερες από μία φορές και σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.

Θα πούμε αργότερα τον λόγο που βάλαμε ένα εύρος αντί για γραμμή.

Δημιουργήθηκε πρόσφατα, ή “Σεβάστηκε”

Το τελευταίο κριτήριο είναι μια νέα στήριξη που δημιουργείται και αυτη που “σεβάστηκε” η τιμή δηλαδή οι έμποροι ανέλαβαν δράση σε ένα επίπεδο, σε σύντομη χρονική περίοδο.

Όπως μπορούμε να δούμε έχουμε τρεις απορρίψεις στο τέλος σε αυτή την αντίσταση που σημαίνει ότι εξακολουθεί να ισχύει η αντίσταση μας στην τρέχουσα χρονική περίοδο. Αν πάμε όμως λίγο πιο πίσω θα δούμε ότι επίσεις έχουμε μια ακραία ταλάντευση ψηλά (Swing Highs) αλλά όσο περισσότερα σημεία έχουμε είναι τόσο πιο αποτελεσματικό.Οπότε το πρώτο ηταν η παλιά αντίσταση και τώρα έχουμε την νεα.

Ας δούμε τώρα μερικά παραδείγματα ανιχνεύοντας σε ένα διάγραμμα όλα τα σημεία μας. Όπως είπαμε χρειάζεστε μόνο ένα χαρακτηριστικό για να οριστεί το επίπεδο, αλλά όσο περισσότερα χαρακτηριστικά μπορείτε να διαπιστώσετε, τόσο το καλύτερο.

Παράδειγμα 1

Ας ξεκινήσουμε απο τα ψηλότερα σημεία που η τιμή ανέβηκε και αντιστράφηκε.

Αυτό είναι ένα καλό σημείο γιατί πληροί τα εξής κριτήρια:

1.Swing Highs & Swing Lows. Είναι δηλαδή το υψηλότερο πρόσφατο σημείο.

2.Obvious Levels. Το επίπεδο είναι προφανές και δεν χρειάζεται να το ψάχνουμε.

3. H απομάκρυνση από μια περιοχή ήταν δραστική. Η τιμή έπεσε δραστικά.

4.Multiple Rejections. Έχουμε πολλές απορρίψεις. Αν κοιτάξουμε προσεκτικά, έχουμε 3 μικρές απορρίψεις σε αυτό το σημείο.

Όποτε θα βάλουμε την αντίσταση μας

Πάμε να βρούμε το επόμενο επίπεδο

Γιατί αυτό το επίπεδο είναι ένα καλό σημείο;

Διότι έχουμε 6 απορρίψεις (Multiple Rejections)

Για να δούμε όμως λίγο πιο προσεκτικά, τί άλλα κριτήρια έχουμε που το κάνουν ένα καλό σημείο;

1. Multiple Rejections. Όπως είπαμε η τιμη απορρίφθηκε 6 φορές.

2. Το επίπεδο έχει λειτουργήσει τόσο ως υποστήριξη όσο και ως αντίσταση.

3. Το επίπεδο πρόσφατα “Σεβάστηκε”, εννοώντας ότι κράτησε τα σημεία και δεν τα πέρασε. Αν δούμε στο τέλος, βλέπουμε ότι έχει σεβαστεί το σημείο μας, χωρίς να το περάσει.

4. H απομάκρυνση από μια περιοχή ήταν δραστική. Αν δούμε σε όλα τα σημεία μας η τίμη ανέβηκε και έπεσε δραστικά.

5. Obvious Levels Το επίπεδο είναι προφανές και δεν χρειάζεται να το ψάχνουμε γιατι μπορούμε να δούμε εύκολα. Με λίγη εμπειρία μπορείς να δείς οτι το σημείο ηταν στήριξη και μετα έγινε αντισταση πολύ γρήγορα.

Τον λόγο που βάλαμε εύρος θα τον εξηγήσουμε παρακάτω

Πάμε τώρα να δούμε το επόμενο σημείο:

Αν δούμε πολύ γρήγορα έχουμε:

1. Multiple Rejections. Η τιμη απορρίφθηκε 3 φορές

2.Swing Highs & Swing Lows. Είναι το χαμηλότερο πρόσφατο σημείο.

3.H απομάκρυνση από μια περιοχή ήταν δραστική. Σε όλα τα σημεία μας η τίμη ήταν δραστική.

4.Obvious Levels. Το επίπεδο είναι προφανές και δεν χρειάζεται να το ψάχνουμε γιατι μπορούμε να το δούμε εύκολα.

Οπότε βάζουμε το επόμενο σημείο μας

5.Το επίπεδο πρόσφατα “Σεβάστηκε”. Αν δούμε δηλαδή στο τέλος, βλέπουμε ότι έχει σεβαστεί το σημείο μας, χωρίς να το περάσει.

Οπότε βάζουμε και το τελευταίο σημείο μας.

Η άσπρη γραμμή είναι άλλο ένα σημείο αλλά, όπως είπαμε, κάποια σημεία δεν μας δίνουν πολλές πληροφορίες, οπότε καλό είναι να τα αγνοούμε. Αυτά συνήθως είναι για όσους κάνουν Trade σε μικρότερα χρονικά διαστήματα.

Παράδειγμα 2

Τώρα που έχουμε μια ιδέα, πάμε λίγο πιο γρήγορα να τα βρούμε. Ξεκινάμε πάντα από την κορυφή, για να έχουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα.

1.Swing Highs & Swing Lows. Το υψηλότερο πρόσφατο σημείο.

2.H απομάκρυνση από μια περιοχή ήταν δραστική. Σε όλα τα σημεία μας η τίμη ήταν δραστική.

3.Obvious Levels. Το επίπεδο είναι προφανές και δεν χρειάζεται να το ψάχνουμε, διότι μπορούμε να το δούμε εύκολα.

1.H απομάκρυνση από μια περιοχή ήταν δραστική. Αν προσέξουμε, η τιμή ανέβηκε και έπεσε δραστικά.

2.Obvious Levels. Το επίπεδο είναι προφανές και δεν χρειάζεται να το ψάχνουμε, διότι μπορούμε να το δούμε εύκολα.

1.H απομάκρυνση από μια περιοχή ήταν δραστική. Η τίμη ήταν δραστική.

2.Obvious Levels. Το επίπεδο είναι προφανές και δεν χρειάζεται να το ψάχνουμε, διότι μπορούμε να το δούμε εύκολα.

Προσοχή εδώ, γιατί είναι το σημείο κλειδί και όσο περισσότερα κριτήρια έχουμε τόσο το καλύτερο. Είναι και το σημείο που άλλαξε η τάση μας.

1. Multiple Rejections. Η τιμή απορρίφθηκε 3 φορές .

2.Το επίπεδο έχει λειτουργήσει τόσο ως υποστήριξη, όσο και ως αντίσταση.

3.H απομάκρυνση από μια περιοχή ήταν δραστική. Σε όλα τα σημεία μας η τίμη ήταν δραστική.

4.Obvious Levels. Το επίπεδο είναι προφανές και δεν χρειάζεται να το ψάχνουμε, διότι μπορούμε να το δούμε εύκολα.

1.Swing Highs & Swing Lows. Το χαμηλότερο πρόσφατο σημείο.

2. Multiple Rejections. Η τιμή απορρίφθηκε 2 φορές.

3.H απομάκρυνση από μια περιοχή ήταν δραστική. Σε όλα τα σημεία μας η τίμη ήταν δραστική.

4.Obvious Levels. Το επίπεδο είναι προφανές και δεν χρειάζεται να το ψάχνουμε, διότι μπορούμε να το δούμε εύκολα.

5.Το επίπεδο πρόσφατα “Σεβάστηκε”. Στο τέλος βλέπουμε ότι έχει σεβαστεί το σημείο μας, χωρίς να το περάσει.

Έτσι έχουμε ένα κατανοητό διαγραμμα με πολλές πληροφορίες για να μας βοηθήσει να έχουμε μια σαφή εικόνα του τί συμβαίνει

Ας δούμε και κάτι τελευταίο, εξίσου σημαντικό. Είναι ένας από τους λόγους που δυσκολεύονται οι περισσότεροι.

Ποιά είναι η διαφορά μιας γραμμης από μιας ζώνης και τι είναι καλύτερο;
Πότε τραβάμε γραμμή και πότε ζώνη;
Σχεδιάζουμε πάνω στα σώματα, ή στις σκιές ενός κηροπήγιου;

Παράδειγμα:

Αν τοποθετούσαμε τις γραμμές ώστε να περνάνε όλα τα επίπεδα, θα έδειχνε κάπως έτσι:

Βλέπουμε όμως ότι μερικά επίπεδα δεν “ακουμπάνε”. Οπότε ο δεύτερος τρόπος θα ήταν να βάλουμε σε όλα τα σώματα γραμμές, για να ακουμπάνε όλα τα σημεία.

Θα φαινόταν κάπως έτσι:

Το πρόβλημα με αυτόν τον τρόπο, είναι ότι είναι “ακατάστατο”.

Προσπαθούμε πάντα να κρατάμε το διάγραμμα μας όσο πιο καθαρο γίνεται, για να έχουμε καθαρή εικόνα.

Η καλύτερη λοιπόν μέθοδος, είναι να δημιουργούμε ζώνες.

Οπότε λύνουμε το πρόβλημα, διότι καλύψαμε και τα σώματα και τις σκιές.

Τί γίνεται όμως με αυτό το σημείο;

Θα μπορούσαμε να μεγαλώσουμε την ζώνη μας μέχρι αυτό το σημείο, για να φαίνεται κάπως έτσι:

Όμως αυτό δεν θα μας βοηθούσε, γιατί όπως είπαμε, θέλουμε τα σημεία μας να είναι ξεκάθαρα και μπορεί το συγκεκριμένο σημείο να θεωρηθεί “ψευδές ξεσπάσμα”.

Τί είναι ένα ψευδές ξέσπασμα

Με απλά λόγια, οι αγοραστές αποπειράθηκαν να ξεγελάσουν τους πωλητές για να πιστέψουν ότι η τιμή θα κινηθεί χαμηλότερα, αλλά τελικά στο επόμενο κερί βλέπουμε ότι ανέβηκε. Αυτό στην αγορα το ερμηνεύουμε ως bull trap (παγίδα ταύρων) ή Bear Trap (Παγίδα αρκούδων) για αυτό καλό είναι να περιμένουμε άλλη μια επιβεβαίωση (από άλλο ένα κερι), για να δούμε τί θέλει να κάνει η αγορά.

Μικρές συμβουλές που πρέπει να θυμόμαστε:

1.Το να βάζουμε πολλές γραμμές δεν θα μας βοηθήσει να βγάλουμε περισσότερα συμπεράσματα, πιστέψτε με. Στις αρχές, έβαζα πολλές γραμμές και το μόνο που κατάφερνα ήταν να μην ξέρω πότε να ανοίξω μια θέση. Πρέπει να κρατάμε το διάγραμμα ξεκάθαρο, για να μπορούμε να λάβουμε και ξεκάθαρες αποφάσεις.

2.Υπάρχουν και άλλες στηρίξεις και αντιστάσεις, όπως είναι οι trendlines (κινητοί μέσοι όροι) και άλλα, αλλά ας κρατήσουμε αυτό το άρθρο ως οδηγό τοποθέτησης σημείων και ΟΧΙ πώς να κανουμε trades.

3. Μπορούμε να βάζουμε σημεία σε οποιοδήποτε χρονικο πλαίσιο (timeframes). Οσο μεγαλύτερο είναι, τόσο πιο δυνατό είναι το σημείο μας.

Ανάλογα τώρα με το τί είδους Trader είσαι, θα μελετήσουμε σε μελλοντικό άρθρο ποια χρονικά πλαίσια οφείλεις να παρακολουθείς.

Ευχαριστώ πολύ για την ανάγνωση.

Ελπίζω να ήμουν κατανοητός και να ξεκινήσουμε σιγά σιγά να κάνουμε τα δικά μας πειράματα παίζοντας με τα διάφορα σημεία μας!

Λάμπρος Ξηρουδάκης