Categories
Editorial

Τα χαρακτηριστικά των DAOs

Στη σύντομη ιστορία των Blockchain έχουν κάνει την εμφάνιση τους νέες ορολογίες για να περιγράψουν λειτουργίες που μέχρι πρότινος δεν υπήρχαν. Οι συγκεκριμένοι νεωτερισμοί γεννήθηκαν για να περιγράψουν είτε τους μηχανισμούς σε επίπεδο software και hardware, σε ό,τι έχει να κάνει με το κομμάτι των μηχανών, είτε να περιγράψουν λειτουργίες στον φυσικό κόσμο που ζούμε και πρέπει να συνεννοηθούμε και να παράξουμε έργο.

Ένα DAO (Decentralized Autonomous Organization) είναι μια οργάνωση που λειτουργεί μέσω έξυπνων συμβολαίων (smart contracts) σε μια blockchain. Βασίζεται σε κανόνες που έχουν προγραμματιστεί και είναι αυτόματοι, χωρίς την ανάγκη για κεντρική διοίκηση. Οι αποφάσεις λαμβάνονται συλλογικά από τα μέλη της, συνήθως μέσω ψηφοφορίας, και οι πόροι διαχειρίζονται με διαφάνεια. Τα DAO μπορούν να βρουν εφαρμογές σε διάφορους τομείς, αλλά προς το παρόν η κύρια χρήση τους εστιάζεται στην αποκεντρωμένη διακυβέρνηση.


Το πρώτο DAO

Τέτοιες καινούργιου τύπου οργανωτικές δομές όπως είναι τα DAO έκαναν την εμφάνιση τους από το 2016 με σκοπό την αποκέντρωση, την επιστροφή σε ένα κοινοτικό μοντέλο διακυβέρνησης και την διαφάνεια ανάμεσα στους χρήστες.  

Το πρώτο DAO που έκανε την εμφάνιση του ήταν το “The DAO” στην αλυσίδα του Ethereum  από μια ομάδα υποστηρικτών της αλυσίδας. Στόχος ήταν η δημιουργία ενός αποκεντρωμένου  αποθεματικού ταμείου με κεφάλαιο για επενδύσεις που ο τρόπος επένδυσης αποφασιζόταν από τους κατόχους της ομάδας. Η καμπάνια πήγε απροσδόκητα καλά συγκεντρώνοντας 12.7 εκατομμύρια σε Ether καθιστώντας το ένα από τα μεγαλύτερα παραδείγματα συμμετοχικής επένδυσης στην ιστορία.

Το πάρτι ωστόσο δεν κράτησε πολύ, καθώς μια κρίσιμη ευπάθεια στο Smart Contract του Ethereum είχε ως αποτέλεσμα να προκληθεί σημαντική οικονομική ζημιά. Μετά τα σχετικά γεγονότα ακολούθησε και το hard fork σε Ethereum και Ethereum Classic.

Το παραπάνω περιστατικό δεν λειτούργησε ανασταλτικά για την δημιουργία νέων DAOs. Το νέο μοντέλο διακυβέρνησης επεκτάθηκε και σε άλλες αλυσίδες, τα έξυπνα συμβόλαια εξελίχθηκαν και πλέον, στο Cardano Blockchain, έχουμε περάσει σε μια εποχή αποκεντρωμένης διακυβέρνησης, που τα DAO μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο.


Αποκεντρωμένη διακυβέρνηση

Ουσιαστικά, είναι ένα σύστημα διακυβέρνησης που δεν χρειάζεται μια κεντρική αρχή για να λειτουργήσει. Τα μέλη αποφασίζουν ομαδικά για την λειτουργία του οργανισμού.

Τα DAO μπορούν να υποστηρίξουν το παραπάνω μοντέλο και η πορεία ανάπτυξης αποφασίζεται από όλους κατόπιν συζήτησης και ψηφοφορίας. 

Βασίζεται σε τεχνολογίες όπως η blockchain και τα έξυπνα συμβόλαια (smart contracts), που εξασφαλίζουν διαφάνεια, ασφάλεια και αυτοματοποίηση διαδικασιών. Ένα βασικό πλεονέκτημα της αποκεντρωμένης διακυβέρνησης είναι η απουσία ενός single point of failure (Αχίλλειος πτέρνα) . Σε παραδοσιακά συστήματα, αν η κεντρική αρχή αποτύχει ή διαφθαρεί, ολόκληρο το σύστημα κινδυνεύει. Στην αποκεντρωμένη διακυβέρνηση, η εξουσία κατανέμεται σε πολλούς συμμετέχοντες, μειώνοντας τον κίνδυνο αποτυχίας ή διαφθοράς και ενισχύοντας την ανθεκτικότητα του συστήματος.

Το σύστημα έχει υπόσταση και στον φυσικό και στον ψηφιακό κόσμο και πλέον στην βιομηχανία των Κρύπτο βρίσκεις πολλούς ορισμούς και διαφορετικές εκδοχές. Όπως ήταν φυσικό, υπάρχουν διαφορές λειτουργίας από περίπτωση σε περίπτωση, λόγω του ότι δεν υπάρχουν ακόμη κανονισμοί και νομοθεσία, οπότε αυτό που συναντάει κανείς στην συγκεκριμένη βιομηχανία προς το παρόν, είναι κυρίως ρευστά οργανωμένες δομές ή χαλαρά οργανωμένες κοινότητες, που χρειάζονται πολύ δουλειά για να λειτουργήσουν αποκεντρωμένα σε ένα ικανοποιητικό βαθμό.

Το ότι δεν ορίζονται τα DAO νομικά και κατ’ επέκτασιν δεν καλύπτονται νομοθετικά, λειτουργεί αρνητικά στην όλη κουλτούρα των DAO. Στην πρώτη έκδοση του Mica το 2020 είχε προβλεφθεί η κανονικοποίηση των DAO, αλλά έμεινε απ’ έξω στο κείμενο των τελικών οδηγιών που ψηφίστηκαν και εκδόθηκαν το 2022.


DAO στον ψηφιακό vs. φυσικό κόσμο

Τα DAO δεν είναι απλώς ομάδες στον ψηφιακό κόσμο που χρησιμοποιούν blockchain για τις εργασίες τους. Η διαφοροποίηση ανάμεσα στο φυσικό και τον ψηφιακό χώρο είναι κρίσιμη για να κατανοήσουμε πώς αυτά τα μοντέλα μπορούν να επαναπροσδιορίσουν τη συλλογική δράση. Ας δούμε τι μπορεί να κάνει ένα DAO στον καθένα από τους δύο χώρους και πώς συμπληρώνονται.

Ψηφιακός κόσμος

Για να λειτουργήσει ένα DAO με απόλυτη αποκέντρωση, όλες οι διαδικασίες πρέπει να εκτελούνται και να καταγράφονται on-chain μέσω έξυπνων συμβολαίων. Αυτό επιτρέπει την αυτόματη εκτέλεση εργασιών (π.χ. ψηφοφορίες, διανομή κεφαλαίων) και διασφαλίζει διαφάνεια, καθώς κάθε βήμα είναι δημόσια επαληθεύσιμο. Στο Cardano, έχουν αναπτυχθεί εργαλεία (π.χ Clarity) που απλοποιούν την δημιουργία και διαχείριση DAO, προωθώντας την αποκέντρωση και την πρόσβαση σε αυτήν.

Το ελάχιστο απαιτούμενο για τη λειτουργία ενός DAO είναι η χρήση NFT ως απόδειξη ιδιότητας μέλους. Το συγκεκριμένο NFT, με βάση το Policy ID του, επικυρώνει on-chain τη συμμετοχή του κατόχου και του παρέχει δικαίωμα ψήφου ή πρόσβαση σε αποφάσεις. Για ασφάλεια, προτείνεται η χρήση multi-signature πορτοφολιών, όπου απαιτείται η έγκριση πολλών μελών για συναλλαγές. Παρόλο που αυτό μειώνει τα ρίσκα, το μοντέλο δεν είναι πλήρως αποκεντρωμένο, αλλά βασίζεται σε μια «χαλαρή» κοινότητα με κανόνες διαφάνειας. Κρίσιμο είναι όλες οι συζητήσεις, τα έγγραφα και οι ψηφοφορίες να είναι προσβάσιμα σε ανοιχτές πλατφόρμες (π.χ. Discord), ώστε να αποφεύγονται παρεξηγήσεις. Η συνύπαρξη ψηφιακού και φυσικού κόσμου είναι αναγκαία. Τα DAO όπως το OdyC DAO (Cardano), οι Metadudes (Polygon) και το Athens DAO (Solana) συνδυάζουν παγκόσμιες ψηφιακές διαδικασίες με τοπικές δράσεις, εκδηλώσεις, workshops κ.α, δείχνοντας ότι η αποκέντρωση δεν εξαλείφει την ανθρώπινη αλληλεπίδραση, αλλά την ενισχύει μέσω τεχνολογικής αξιοπιστίας.

Φυσικός κόσμος 

Η δυνατότητα των DAO να λειτουργούν και στον φυσικό κόσμο παραμένει μια ιδεατή, αλλά ζωντανή προσπάθεια. Η φυσική παρουσία ενισχύει τους δεσμούς εμπιστοσύνης μεταξύ μελών, ωστόσο, τα περισσότερα DAO περιορίζονται προς το παρόν σε δράσεις όπως φεστιβάλ, συζητήσεις ή εκπαιδευτικά εργαστήρια.  

Αυτές εξυπηρετούν τους τρεις παρακάτω στόχους.

  1. Διασύνδεση μελών/ομοιόπιστων στο χώρο των κρυπτονομισμάτων
  1. Εξωστρέφεια της blockchain προς το ευρύ κοινό
  1. Εκπαίδευση νέων μελών μέσα από απλά βήματα π.χ. Πώς να φτιάξεις πορτοφόλι

Στην πράξη, ακόμη και μια απλή συνάντηση για καφέ μπορεί να ενδυναμώσει την κοινότητα. Η πρόκληση έγκειται στο κόστος (χρόνος, χρήμα, συντονισμός) και στον περιορισμό της γεωγραφικής κλιμάκωσης. Η ανάπτυξη εξαρτάται από την ικανότητα των DAO να μεταφράσουν την ψηφιακή συμμετοχή σε απτές δράσεις, χωρίς να χάσουν την ουσία της αποκέντρωσης.

Θετικά

1. Αποκέντρωση και αυτονομία

Τα DAO λειτουργούν χωρίς κεντρική ηγεσία, βασιζόμενοι σε μηχανισμούς συναίνεσης μεταξύ των μελών τους αποτρέποντας αυτό που λέμε single point of failure.

2. Διαφάνεια

Κάθε ενέργεια καταγράφεται στο blockchain, και σε ανοιχτά προς όλους αρχεία, διασφαλίζοντας διαφάνεια και αμετάβλητο αρχείο όλων των οργανωτικών αποφάσεων.

3. Διακυβέρνηση υπό την ηγεσία της κοινότητας

Τα μέλη συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Αρνητικά

1. Ανησυχίες για την ασφάλεια

Η κοινότητα ενος DAO οργανώνεται συνήθως στις παραδοσιακές ψηφιακές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, καθιστώντας τα μέλη ευάλωτα σε απατεώνες.

2. Τεχνική πολυπλοκότητα

Η υλοποίηση και λειτουργία των DAO απαιτεί καλή κατανόηση της τεχνολογίας blockchain και των smart contracts. Επίσης έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες να φτιαχτούν εργαλεία που θα βοηθήσουν να προσεγγίσουμε την αποκέντρωση σε μεγαλύτερο βαθμό. Βρίσκονται όμως ακόμα σε πρώιμο στάδιο και είτε δεν έχουν απορροφηθεί από τις κοινότητες, είτε δεν λειτουργούν σωστά.

Tα DAOs αντιπροσωπεύουν μια επαναστατική προσέγγιση στη διακυβέρνηση και τη λήψη αποφάσεων, προσφέροντας τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να συμμετέχουν ενεργά και ισότιμα. 

Παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, όπως η τεχνική πολυπλοκότητα, η δυνατότητα για αποκέντρωση και διαφάνεια καθιστά τα DAOs μια ελκυστική επιλογή για πολλές κοινότητες και οργανισμούς. Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται και οι κανονισμοί αρχίζουν να διαμορφώνονται, είναι πιθανό να δούμε μια ακόμη μεγαλύτερη υιοθέτηση αυτών των μοντέλων διακυβέρνησης στο μέλλον.

X handle @KostasSiagas